Қазақстанда картоп бағасын тұрақтандыру үшін жаңа әдіс ұсынылды,-деп хабарлайды Arysinfo.kz.
Қазақстанда азық-түлік бағасының қымбаттауы, соның ішінде картоп құнының өсуі халықты да, билікті де алаңдатып отыр. Осыған байланысты «Каспий» тауар биржасы нарықты реттеудің жаңа тетігін ұсынды. Бұл – фьючерстік келісімшарттар арқылы картоп саудасын жүйелендіру.
Осы ұсынысты іске асыру үшін ҚР Ауыл шаруашылығы министрлігі мен ҚР Сауда және интеграция министрлігінің қолдауы қажет. Биржа басшылығы тиісті органдарға ресми хат жолдап, картоп бағасын бақылауда ұстаудың тиімді жолын көрсетіп отыр.
Картоп бағасы неге өсіп жатыр?
Сарапшылардың айтуынша, картоптың күрт қымбаттауына бірнеше фактор әсер етеді:
- Кейбір облыстарда тұрақтандыру қорларында картоп көлемі ресми мәлімделгеннен бірнеше есе аз болып шықты.
- Кейбір өңірлерде жоспарланған қордың тек 1-10%-ы ғана расталған.
- Өндірушілерде картопты ұзақ уақыт сақтайтын мүмкіндік жоқ, ал алыпсатарлар өнімді өз бағасымен қайта сатып, қымбаттатып жібереді.
Осының салдарынан күзде арзан болған картоп қыста екі-үш есе қымбаттап, қарапайым тұтынушыларға салмақ түседі.
Фьючерстік келісімшарттар – бағаны тұрақтандырудың шешімі
«Каспий» тауар биржасы ұсынған тәсіл бойынша фермерлер фьючерстік келісімшарттар арқылы өнімдерін алдын ала сата алады. Яғни, картоп әлі жиналмай тұрып, белгілі бір бағада сатып алушы табады, ал фермер ақшасын ерте алып, шаруашылығын дамытуға мүмкіндік алады.
Бұл жүйе қалай жұмыс істейді?
Фермерлерге қаржылай қолдау – келісімшарт жасағаннан кейін олар өнімді сақтауға немесе өсіруге қаражат ала алады.
Бағаның тұрақтылығы – картоп алдын ала сатылғандықтан, нарықта баға күрт көтерілмейді.Алыпсатарлыққа тосқауыл – келісімшарттар арқылы баға ашық әрі әділ қалыптасады.
Ұсынылған жүйенің басты ерекшеліктері:
- Субсидияланатын сатып алу – мемлекет ӘКК (әлеуметтік-кәсіпкерлік корпорациялар) немесе «Даму» қоры арқылы өндірушілерге қолдау көрсете алады.
- Ашық баға белгілеу – тұрақтандыру қорлары картопты арзан бағамен биржаға шығарып, бөлшек сауда операторлары арасында бәсекелестік қалыптастырады.
- Тәуекелдерді төмендету – картоп бағасы алдын ала бекітілгендіктен, фермерлер мен мемлекет инфляция қаупін азайтады.
- Биржалық тіркеу – картоп саудасы міндетті түрде тіркеліп, оның бағасы мен көлемі нақты бақыланады.
Бұл ұсынысты кім қолдайды?
«Каспий» тауар биржасы» АҚ президенті Мұрат Қадисов бұл жүйенің картоп нарығындағы тұрақсыздықты шешуге көмектесетінін атап өтті.
«Жыл сайын картоп бағасы мәселеге айналады: бірде өнім жетіспейді, бірде бағасы өсіп кетеді. Бұл халықтың наразылығын тудырады. Егер біз басқару жүйесін өзгертпесек, жағдай тек нашарлай түседі. Сондықтан біз бұл ұсынысты қайта көтеріп отырмыз. Бұл жүйені енгізу үшін мемлекеттік қолдау қажет. Негізгі мәселе – нарықты реттеуге деген саяси ерік-жігердің болуы,» – деді ол.
Биржа бұған дейін осы бастаманы министрліктерге жолдаған, алайда нақты шешім қабылданбаған. Сондықтан «Каспий» тауар биржасы бұл мәселені қайта қарауды және мемлекеттік органдардың нақты ұстанымын білдіруін сұрап отыр.
Картоп бағасын тұрақтандыру үшін жаңа механизм енгізу қажет. Фьючерстік келісімшарттар фермерлерге пайда, халыққа тұрақты баға, мемлекетке азық-түлік инфляциясын бақылауға мүмкіндік береді. Бұл ұсыныстың жүзеге асуы – тек уақыт еншісінде.